Kürt tarihi ve arkeolojisi Diyarbakır'da tartışıldı

Kürt tarihi açısından bir önemli bir adım olan ve iki gün sürecek olan "Kürt Tarihi ve Arkeolojisi'nden Kavram, Metodoloji ve Amaçlar Çalıştayı" başladı.

Demokratik Toplum Kongresi tarafından Kürt tarihi ve arkeolojisi üzerine yapılacak araştırmalar için yol ve yöntem belirlemek amacıyla bu alanda bir ilk niteliği taşıyan çalıştay düzenlendi. Sümerpark Ortak Yaşam Alanı Konferans Salonu'nda düzenlenen "Kürt Tarihi ve Arkeolojisi'nden Kavram, Metodoloji ve Amaçlar Çalıştayı"na birçok üniversitenin arkeoloji, tarih ve antropoloji bölümlerinden mezun olan ve bu alanda çalışma yürüten tarihçi ve arkeolog DTK Başkanlık Divanı üyeleri Engin Demir ve Selçuk Mızraklı ile DTK Kültür ve Sanat Komisyonu Eş Sözcüsü Şeyhmus Diken katıldı. İki gün sürecek olan çalıştayda yapılacak sunum ve değerlendirmelerle bu alanda izlenilecek yol ve yöntem belirlenerek, bir yol haritası oluşturulacak.

Çalıştayın açılış konuşmasını yapan DTK Başkanlık Divanı üyesi Selçuk Mızraklı, arkeoloji adına egemenlerin çalışmalarının dışından Kürdistan'ın gerçek sahipleri tarafından herhangi bir çalışmanın yürütülmediğini ifade ederek, bölgede ağırlıklı olarak arkeoloji adına yapılanın "mezar hırsızlığı"ndan öteye gidemediğini ifade etti. Halklar ve kültürler mezarlığı olan Kürdistan'daki bu değerlerin ortaya çıkartılması gerektiğini söyleyen Mızraklı, çalıştayla ortaya çıkacak sonuçlarla birlikte bunun biraz daha somutlaşacağını ifade etti.

Mızraklı'nın ardından DTK Kürdistan Tarihi ve Arkeolojisi Komisyonu tarafından çalıştaya sunulan perspektif yazısı okundu. Sosyolog Nurgül Cangüleç Şen tarafından okunan perspektif yazısında, Türkiye'deki arkeolojik çalışmalarda Kürt tarihi, arkeolojisi ve kültürüne herhangi bir kavramın geçmediğine dikkat çekilerek, mevcut arkeolojik sisteminin resmi tarihin yön vermek istediği tarih çalışmalarına uygun arkeolojik materyal yorumlarıyla yapıldığını ifade edildi.

'Kürdistan'daki kültürel havuz yok sayılmakta'

Resmi tarih ideolojisi tarafından Kürdistan coğrafyasında tamamıyla halkların kültürel kalıntılarından oluşan büyük bir kültürel havuzu yok sayıldığına dikkat çekilen perspektif yazısında, "Kürt tarihi ve arkeolojisi çalışmaları, gerek dünyada bu konuya yaklaşımın getirdiği eksikliklere gerekse de Türkiye'de var olan resmi tarih söylemleri ve bunun doğal sonucu olan yanlış tarih algısının yarattığı eksikliklere bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Kürt tarihi ve arkeolojisi çalışmaları resmi söylem paralelinde bilimsel çalışmalar yapmaz. Tarihe, arkeolojiye, mimarlığa, sanat tarihine, antropolojiye yaklaşımı, bilimsel ve objektif para-metreler içerirken, Kürdistan coğrafyasında yapacağı araştırmalarda sadece egemen siyasi unsurlara dayalı tarihçilik değil; üst krallık yapılarını da dikkate alan ancak özünde halklara ve kültürlere yönelik bir arkeolojik anlayışı benimser" denildi.

'Tarihi algısı kökten değiştirilebilinmeli'

Kürdistan tarihi ve arkeolojisi çalışma komisyonunun yürüteceği çalışmalarında halk odaklı olması gerektiğinin belirtildiği perspektif yazısında, "Elbette ki yapılan çalışmaların sonuçları çeşitli organizasyonlarla bilim dünyasının dikkatine sunulacaktır. Ancak yapılan çalışmaların sonuçları ve ifade ettiği anlamlar aynı zamanda halk ile paylaşılacak ve bu noktada, halkın da Kürdistan coğrafyasının kültürel zenginliğine yönelik fikir sahibi olabilmesinin önü açılacaktır. Bu, aynı zamanda resmi söylemleriyle topluma benimsetilmiş tarih algısını kökünden değiştirebilmenin de dinamiklerini hazırlayacaktır" ifadeleri kullanıldı.

'Siyasi sınırlara bağlı olmayan bir kültür bakış açışı gerekli'

Perspektif yazısının okunmasının ardından "Mezopotamya tarihinin eksik halkası" başlığıyla tarihi, sanatı ve arkeolojisi üzerine arkeolog Murat Şen tarafından sunum yapıldı. Şen, sunumunda Türkiye'deki mevcut arkeolojik sisteminin Kürt tarihi ve arkeolojisine bakış açısı üzerine değerlendirmeler yaparak, bu konuda Türkiye'deki resmi yazışmalardan aldığı gösterdiği örneklerle bu somutlaştırdı. Şen, dünyada ve Türkiye'deki bu arkeolojik yaklaşıma karşı Kürt tarihi ve arkeolojisi çalışmasının nasıl yürütülmesi gerektiği konusunda önerilerde bulunarak, öncelikli olarak siyasi sınırlara bağlı olmayan kültür arkeolojisi bakış açısıyla çalışma yürütülmesi gerektiğini kaydetti.

Şen'in sunumun ardından konuya ilişkin katılımcılar sorularını yöneltti. Daha sonra ara verilen çalıştayın ikinci oturumunda ise Kürt arkeolojisi ve Kürt mimarisinin durumu üzerine değerlendirmeler yapıldı.

Çalıştayın yarınki oturumlarında ise ilk olarak saha çalışmalarında izlenecek yöntem, teknikler, ekip ve kurum için eğitim programları ve teknik alt yapının oluşturulması noktasında değerlendirmeler yapılacak. Ardından bundan sonraki süreçte yürütülecek çalışmaların planlanması dair tartışmalar yürütülecek.