Bıyıkbogazı, Başören, Konaktepe ve Karıncalık mahalleleri sakinleri, kışın sığınak olarak kullanılan Kuluncak'ta, sürülerini ve hayvanlarını barındırmak amacıyla kışı geçirmek üzere yerleşik hayata geçmişlerdir.
Özellikle Konaktepe ve Başören köyleri, zamanla su kıyısında bulunan uygun bölgelere yerleşerek Kuluncak'ın oluşmasına neden olmuşlardır. İlçenin adı, bu kuytu bölgede olmasından kaynaklanan "kuytucak" kelimesinden türemiş olup daha sonra "Kuluncak" olarak değişmiştir.
Coğrafi Durum
Kuluncak ilçesi, Malatya il merkezinin kuzey batısında, yaklaşık 110 km mesafede bulunmaktadır. İlçenin sınırları, kuzeyde Sivas ilinin Kangal ilçesi ile 25 km, doğuda Malatya ilinin Hekimhan ilçesi ile 46 km, güney ve güneybatıda Malatya ilinin Darende ilçesi ile 22 km, batıda ise Sivas ilinin Gürün ilçesi ile 26 km mülki sınırlar ile çevrilidir.
İlçenin toplamda 119 km'lik mülki sınırları bulunmaktadır. Hekimhan ilçesine 27 km, Darende ilçesine 47 km, Sivas'ın Kangal ilçesine 110 km ve Gürün ilçesine 80 km mesafededir.
Kuluncak ilçesinin arazisinin büyük bir kısmı dağlık ve engebelidir. Ortalama rakımı 1250-1350 m civarındadır ve ortalama eğim yüzde 40 derecedir. İlçe genellikle vadi içerisine kurulmuş olup Tohma Çayı üzerinde yer almaktadır.
İdari Yapı
Kuluncak, önceleri Darende ilçesine bağlı bir kasaba iken 1972 yılında belde statüsü kazanmış, 20 Mayıs 1990 tarihinde ise ilçe statüsüne yükselmiştir. 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Seçimleri sonucunda, yeni büyük şehir yasası gereği ilçeye bağlı tüm köyler mahalle statüsü kazanmış ve Sofular Belediyesi tüzel kişiliği sona erdirilerek mahalleye dönüştürülmüştür. Bu nedenle ilçeye bağlı toplam 28 idari birim (mahalle) bulunmaktadır.
