Moğol hakimiyeti sonrasında ise Zara, Eretna ve Kadı Burhanettin devletlerinin idaresinde bulunmuştur.
İlçe ve çevresine ait arkeolojik çalışmalar, Neolitik Dönem'de bu bölgeye yerleşimin başladığını göstermektedir. Zara-Hafik arasındaki höyükte yapılan kazılarda, Neolitik Dönem özelliklerini taşıyan çakmak taşları, el değirmenleri ve hayvan kemikleri gibi buluntular ortaya çıkarılmıştır.
Şive
Zara ilçesinde konuşulan şive, Batı Anadolu ağızları içindeki konumu itibariyle Sivas ve Tokat yörelerinde kullanılan şiveye benzer. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın "Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması" çalışmasına göre, Zara ilçesinde konuşulan Türkçe şive, bu bölgede yaygın olarak kullanılmaktadır.
Akarsu ve Gölleri
Zara ilçesi, önemli akarsu ve göllere ev sahipliği yapmaktadır. Türkiye sınırları içinde bulunan en uzun nehirlerden biri olan Kızılırmak, İmranlı ilçesinde doğar ve Zara ilçesini doğudan batıya doğru keser. Ancak nehir, ilçe merkezinden sonra daha geniş bir hal alır. Diğer önemli nehirlerden biri de Türkiye'nin en uzun nehirlerinden biri olan Yeşilırmak'tır. Yeşilırmak, Zara ilçesi sınırlarında Kösedağ'ın eteklerinden doğar.
Sivas istikametinde bulunan Tödürge Gölü, ilin en büyük gölüdür ve tuzlu ve kireçli sularında gümüş ve yayın balığı gibi türler bulunur. Bölgede Tödürge Gölü dışında Kızılçan Gölü gibi birçok göl de yer almaktadır. Ayrıca İmranlı ilçesinin sınırlarından doğan Acısu Irmağı, Zara'da Tekke köyü yakınlarında Kızılırmak'a karışır.
Dağları ve Yaylaları
Zara ilçesi, etkileyici dağları ve yaylalarıyla da ünlüdür. Kösedağ, 2815 metrelik yüksekliğiyle Suşehri tarafında bulunan en yüksek dağdır. Diğer önemli dağlar arasında Beydağ (2802 m) ve Yılanlı Dağı (2200 m) bulunmaktadır.
Yörenin gözde yaylalarından biri Şerefiye yolu üzerinde bulunan Kurbağa Yaylası'dır ve Sarıpınar gözesi ile tanınır. Kösedağ'ın eteklerinde birçok yayla mevcuttur, bunlardan bazıları Karapınar, Yağlıyurt, Ağmaşat, Paşaçayırı (Nasır), Ortayurt (Nasır) ve Çukuryurt (Nasır) yaylalarıdır. Kösedağ ile Zara arasında Çataltepe Yaylası da bulunmaktadır. Ayrıca Beydağı'nda da Koççukuru, Kırdo, Sırımlı gibi birçok yayla yer almaktadır.
Zara, zengin tarihi ve doğal güzellikleriyle dikkat çeken Sivas ilçelerinden biridir.
