Mihemed Şexo

Mihemed Şexo 1948 yılında Suriye’deki Kamişlo’nun Gırbanın köyünde yaşama gözlerini açtı. Asıl adı Mihemed Salih Şêxmus’tur. Ekonomik nedenlerinde dolayı babası çalışmak için Xecoke köyüne göçtü.

Toprak sahiplerine gündelik işçi olarak çalışıp yaşamını sürdürdü. Şêxo’nun toplam 11 kız ve erkek kardeşi vardır. O hepsinden büyük olduğu için babasına işlerinde yardımcı oldu. Bu yüzden ancak 1959 yılında okula gidebildi. 1965 yılında Kamişlo’da ortaokula başladı. Kamişlo’da birçok Kürt sanatçısını tanıdı ve onların etkisinde kaldı. Bunlardan birisi Aramê Tigran’dır. İşte o yıllarda Kürt otantik müziği onun hayallerini süslemeye başladı. Fakat yine ekonomik şartlar onun yakasına yapıştı. Ortaokulun 3. senesinde okulunu terk etmek zorunda kaldı. Ancak bu yıllarda arkadaşlarının sazlarıyla saz çalmayı öğrendi. Bu arada tekrar köyüne döndü ve babasına pamuk toplama, çift sürme ve diğer işlerde yardımcı oldu. Saz çalmak ve stran söylemek Kürt toplumu inancında ayıptı ve günahtı. Buna rağmen M. Şêxo ısrarla bu tabuları yıkmaya çalıştı. 1969 yılında bir Bısk (saz) aldı ve o zamandan sonra çalıp söylemeye başladı.

1970 yılında Lübnan’a gitti. Lübnan’a gitmesinin başlıca sebebi orada, Suriye’ye oranla müzikte özgür bir ortamın var olmasıydı. Şêxo, Beyrut’ta Müzik Merkez Birliği’nde iki sene müzik dersi gördü. 1972 yılında sanatçı diplomasını aldı. Aynı yıl Lübnan’da “Serkeftin” adında bir müzik grubu kurdu. Bu grup Ramazan Omerî, Mehmud Ezîz, Peruîn ve diğer bir kaç Kürt genç sanatçılarından oluşuyordu. Kısa zamanda bu grup Lübnan halkı ve sanatçılarının beğenisini kazandı. En profesyonel Lübnan gruplarından teklifler aldı, fakat o bu teklifleri kabul etmedi. Bu arada kendi köyü olan Xecokê’ye geri döndü. Kısa bir süre içerisinde Irak’a geçti. Bağdat’ta yayın yapan Bağdat radyosunun Kürtçe bölümünde onların isteği ve çağrısı üzerine şarkılarını bısk’ı ile sundu.

Aynı yıl tekrar Suriye’ye döndü. İlk kaseti olan Ay Gewrê’yi çıkardı. Bu arada Suriye yönetimi onu rahat bırakmadı. Nezaret ve zindan onun ikinci evi oldu, fakat Şêxo inancında ısrar etti. Sanatından vazgeçmedi, aksine sanatını geliştirdi. Halka taşırdı. Kürt halkının acısını, özlemini, kederini stranında somutlaştırdı. Suriye Kürtleri’nin sevgilisi konumuna yükseldi. Baskılar artınca tekrar Irak’a gitme zorunluluğunu duydu. Bağdat radyosunun Kürtçe bölümünde şarkıları yayınlanmaya başladı. Artık Güney halkı da onu tanımaya ve sevmeye başladı.

Peşmerge saflarında bir ozan

Irak’ta mücadelenin gelişmesiyle peşmerge güçlerine katıldı Şêxo. Irak güçleri peşmerge güçlerini bozguna uğratınca, Şêxo’da peşmergelerle İran’a geçti. İran’ın tüm baskılarına, SAWAK’ın tüm tepkilerine rağmen Şêxo, inancından hiç bir şey yitirmedi. Yeni kasetler çıkardı. Bir stranında “Ey felek/ Bextême hoye/ Em bê dost û bê kesin” dediği için İran yönetimi onu çağırır ve ona, “neden kimsesiziz diyorsun, işte biz kucak açtık ya” der. Şexo onlara, “Eğer bizim kimsemiz olsaydı şimdi size muhtaç olmazdık.” diye yanıt verir.

Mihemed Şêxo, bu senelerde İran’ın Günbetkavus ilçesinde müzik dersi veriyordu. Bunun üzerine Tahran radyosu çalışanları stranlarını radyoda çalmayı teklif etti ve bunun karşılığında kendisine ev, araba, para gibi şeyler vaad ettiler. Karşılığında, ev, araba para yani rahat bir yaşam vaadini verdi. Şexo, “Peki tüm bunlara karşılık benden istediğiniz nedir?” diye sordu. Onlar “Sadece stranlarındaki tüm Kürdistan sözlerini gülistan olarak değiştireceğiz.” dediler. Şexo, “Ben bu söz için bunca zorluğa katlanıyorum, sürgün hayatı yaşıyorum ve siz benden bunu söylememi istiyorsunuz.” der ve onları reddeder.

Bu arada islam rejimine muhalefetten asılacağı için İran’dan Suriye’ye geri döndü. 11 yıllık sürgün hayatı sonrasında gerçekleşen bu dönüşle halk onu omuzlarında taşıdı. Egemen güçlerin buna tahammülü yoktu. Zindana kapatarak onu susturmayı düşünüyorlardı. Fakat o ölümsüz eserlerinden çoğunu zindanda yazdı. Çünkü o halktı, halkın yaşamının bir parçasıydı. Onun özlemi, sevinciydi. Bu yüzden ne o susturuldu, ne halkın sevgisi azaldı. Toplam 14 kaset yaptı. Ani bir hastalıkla üç gün içerisinde 1989 yılında aramızdan ayrıldı.

Onun cenazesinde iki saat içerisinde 70 bin kadar kitle toplandı ve o gün Kamişlo bir daha onun sesiyle uyandı ve tüm Suriye’de yankı yaptı. 70 bin kişinin gözyaşları arasında sesi yükseliyordu.

Gava ez mirim geli zindiya

Min neveşêrin wek we hemîyan

Gora min çêkin li bin sîha çiyan

Kêlên min çekin ji dur keziyan

Hemî adaran hûn min şiyarkin

Da bikime şênî bo me hemiyan

Mihemed Şexo

Mihemed Şexo 1948 yılında Suriye’deki Kamişlo’nun Gırbanın köyünde yaşama gözlerini açtı. Asıl adı Mihemed Salih Şêxmus’tur. Ekonomik nedenlerinde dolayı babası çalışmak için Xecoke köyüne göçtü.

İyileştirici dokunuş: Yapıcı Olmanın Topluma Olumlu Etkisi

Valilik 15 günlük eylem ve etkinlik yasağı kaldırdı

QUA Granite, Doğaya Sahip Çıkıyor

Özkan Kızılkaya yazdı: Hoşgörü Siyaseti Mümkün Mü?

Ahmet Yasin Aydemir masa tenisinde Türkiye şampiyonu oldu

Ön Muhasebe Süreçleri Nelerdir?

Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Sürecinde QUA Granite Gücü!

Bir Toplumsal Sorunun İzlerini Sürmek