Mewlana Xalid

> Kimdir ? 14 Ağustos 2013 18:59

Asıl adı Xalid Bin Ehmed... Caf aşiretinden... 1777 yılında (1778 ve 1779 da denilmekte) Şehrezor’da dünyaya gelişi... İslâm dünyasında Celaleddin-i Rumî’den sonra yalnızca ‘Mewlana’ lakabıyla anılan ve bu sıfatla meşhur olan ikinci kişi...

Kendisine Mewlana Xalid-i Bağdadî denmesi, bir süre Bağdat’ta kaldığından.. Diğer yandan, icazetnamesinde Ebü’l-Bahâ Eşşeyh Ziyâeddin Mevlânâ Hâlid bin Ahmed bin Hüseyin eş-Şehrezûrî el-Kürdî olarak isimlendirilişi..

Kendi döneminin ünlü bilginlerinden ve Muhammed Âdem-i Kurdî, Salihê Kurdî, Mıstefayê Kurdî gibi Kadirî tarikatı âlimlerinden icazet alır. İran Kürdistan’ındaki Senendec’te Muhammed Quseym’den matematik, geometri, mühendislik gibi ilimleri öğrenir ve eğitimi için gittiği Bağdat’tan Süleymaniye’ye dönerek, Şeyh Evdilkerim Berzencî’nin ölümü üzerine genç yaşta Süleymaniye Medresesi’nin sorumluluğunu üstlenir.. Yedi yıl burada kaldıktan sonra 1805'te Hicaz’a gitmeye karar veren Mewlana Xalid-i Bağdadî, bir süre Şam’da ikamet ederek, Medine’ye ve oradan Mekke’ye geçer. Hac ziyaretini müteakib tekrar Süleymaniye’ye dönen Mewlana Xalid-i Bağdadî burada, Sinê ve Hamedan’da öğretmenlik yapmaya başlar. Ancak kısa bir zaman sonra 1809 yılında arkadaşı Mîrza Azîmabadî ile Hindistan’a gitmeye karar verirler. İran üzerinden Hindistan’a altı ay boyunca yürür ve yol boyunca İslâm âlimleriyle mülahazalarda bulunan Mewlana Xalid-i Bağdadî, Abdullah Dehlewî tarafından büyük saygıyla karşılanır ve iki yıl içerisinde icazetini alarak geri döner. Süleymaniye’de bir süre kalan Mewlana Xalid-i Bağdadî, Bağdat’a giderek sonraları ilk Xalidîye tekkesi olarak anılan İhsaniye Medresesi’ni açar. Burada hem Kadirî hem de Nakşî şeyhi olduğu için kendisine Zülcelâleyn (iki kanatlı) ünvanı verilir. Bağdat’ta bir süre kalıp Süleymaniye’ye dönen Mewlana Xalid-i Bağdadî, yeni bir tekke açar ve insan yetişitirmeye koyulur. Eğittiği haleflerini -ki bunlardan 33'ü Kürttür- Müslüman ülkelere gönderen Mewlana Xalid-i Bağdadî, tekrar Bağdat’a, oradan da Şam yakınlarındaki Salihiye’ye gider. Burada bir tekke açan Mewlana Xalid-i Bağdadî, 16 Haziran 1826 tarihinde Şam’da başgösteren veba hastalığına yakalnır ve 49 yaşında vefat eder. Sultan I. Abdülhamid’in emriyle kabrinin üstüne bir kümbet yaptırılan Mewlana Xalid-i Bağdadî’nin kabri, Şam’ın Salihiye ilçesindeki Kasyun tepesinin eteğindedir.

Daha çok Farsça şiirler yazan Mewlana Xalid, Kürtçe şiirler de yazmıştır. Başta akaid ve fıkıh hakkında olmak üzere, birçok konu hakkında eserleri vardır.

Başlıca eserleri;

Mîssbahud’Dîwan (Şiir-Farsça, Arabça, Kürtçe - İstanbul, 1844), Mecdî Tadîfî Menaqîbî (İstanbul, Menkıbe, 1875), Eqîda Kurdîya (Kürtçe elyazması akide), Risaleya Rabita (Rabıta Risalesi), Mektûbat (Öğrencilerine yazdığı Arabça, Farsça mektublar), Adab Risalesi, Zikir Adabı Risalesi, Tarîk Risalesi, Cila’ül-ekdâr, Fera’idü’l-Fevâid, Hosînameya Mewlana (Mevlana Halid’in Vasiyeti), Eqd-ul Cewherî fi Ferqî Beyne Kesb-îl Matûrîdî (Eşarîlerle Maturidîlerin kesb ve irade-i cüziyye konusundaki görüşlerini inceler - Ebdulhemîd Xerpûtî tarafından yazılan bir şerhi vardır), Zübdetü’r-Resail Umdetü’l-Vesail (Mektubat ve diğer risalelerden iktibaslar), Makamat-ı Elî Herîrî-i Kurdî, Cem-ul Fuad kitabı üzerine bir “haşiye”, Nîhayeyî Remelî (Cuma bahsi, 2 cilttir), Şerha ‘Eqayida ‘Eddûdî (Şerh - Hanefî mezhebinden Şafi’î mezhebine geçenler için bir kılavuz), Seyalekûtî (1804’ten önce yazıldığı biliniyor), Xalîbet-il Ekrad fî Teqelubat-îl Emsar, Feraîl-il Fewaid, Cela-ul Ekdar we Seyf-il Bîtarî we Selewat, Rîsala Adabên Şêx û Mirîdan (Şeyh ve Müridler için Zikir Adabı), Rîsala Zikrkirina di Tefrîqa Nexşebendî de (Nakşibendî tarikatında Zikrin kuralları hakkında risale).

Mewlana Xalid

Asıl adı Xalid Bin Ehmed... Caf aşiretinden... 1777 yılında (1778 ve 1779 da denilmekte) Şehrezor’da dünyaya gelişi... İslâm dünyasında Celaleddin-i Rumî’den sonra yalnızca ‘Mewlana’ lakabıyla anılan ve bu sıfatla meşhur olan ikinci kişi...

İyileştirici dokunuş: Yapıcı Olmanın Topluma Olumlu Etkisi

Valilik 15 günlük eylem ve etkinlik yasağı kaldırdı

QUA Granite, Doğaya Sahip Çıkıyor

Özkan Kızılkaya yazdı: Hoşgörü Siyaseti Mümkün Mü?

Ahmet Yasin Aydemir masa tenisinde Türkiye şampiyonu oldu

Ön Muhasebe Süreçleri Nelerdir?

Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Sürecinde QUA Granite Gücü!

Bir Toplumsal Sorunun İzlerini Sürmek