İslam Hukuku'na Göre Nikahta Denklik (Kefaet)

> Yazarlar 17 Ocak 2016 13:10

Kefaet; (كفاءة) Evlenecek kadın ile erkeğim dindarlık, ailenin islama giriş tarihi, iktisadi (zenginlik,meslek) ve sosyal seviye (hürriyet, nesep gibi bazı hususlarda birbirine denk olmaları veya kadının şerefçe kocasından daha üst mertebede bulunmasıdır.

Birbirine denk olan eşlere “küfüvv” (çoğul;ekfâ) denilir. Kefaetin bulunmaması, eğer yapılmışsa kadının velisinin itirazı halinde evliliğin feshedilmesini gerektirir (Hanifelere göre). Bu şart, dini olmaktan çok sosyal yapı ile iligilidir ve toplumların genel kabullerini yansıtır.

Tanımdanda anlaşılacağı üzere kefaet dini bir konu olmaktan öte sosyal yapı ile ilgilidir.

Dört mezhebe göre kefaet (denklik) kız babasına veya velisine kız babasının nikaha müdahale etme hakkıdır. Ayrıca şunu belirtmekte de fayda var. Şafii ve maliki mezhebine göre kızın velisi olmadan zaten nikah geçerli olmaz. Bu durumda bu iki mezhebe göre nikahta kefaet teorisinin amacı velinin haklarını korumak olduğu kadar kadının da haklarını korumaktır.

Genel olarak altı konuda denklik aranmıştır. Bunlar nesep, fiziki-ruhi sağlamlılık, hürriyet, dindarlık, meslek ve zenginliktir. Hanbeli, Hanefi ve Şafii mezheplerinin bu konularda aşağı yukarı görüşleri aynıdır. Maliki mezhebi ise nesep, hürriyet, meslek ve mal gibi konularda denklik aramamıştır.

Veliye ve evlenecek kıza böyle haklar tanınmakla beraber kızın velisinin ve kendisinin razı olması durumunda kızın kendi seviyesi altındaki bir mü’min erkekle evlenmesinde hiçbir beis yoktur. Hatta ayet ve hadislerde kadınlara ve erkeklere takvalı eş adaylarını tercih etmeleri tavsiye edilmiştir.

Peygamber efendimizin konuyla ilgili hadisi: “Kadınlarla dört hasletleri için evelenilir: malı için, asaleti için, güzelliği için ve dini için. Sİz dindar olanı tercih edin mesut olursunuz.” Mal mülk güzellik gibi dünyevi hasletlere göre hareket etmememizin bizim için daha hayırlı olacağını bu hadis bildirir. Bizzat kendisi de eşlerini ahlak kriterlerine göre seçmiş ve bir ümmetin anaları sıfatına nail olmuşlardır.

Peygamber efendimiz kadının dinine takvasına önem vermiş ve dindar bir kadınla evlenmeyi tavsiye edip öğütlemiştir. Bunu kadının dindar bir erkekle evlenmesinin onun için daha hayırlı olacağına da yorumlayabiliriz.
İslam hukukunu Hasan Basri ve Gazzali başta olmak üzere çoğu İslam alimi dünyevi bir ilim olarak kabul etmiştir. Zaten Allah katında en hayırlı olanın takva yönünden en üstün olanı olduğunu Allah azze ve celle bizlere bildirmiş. İslam alimlerinin nikahta denklik teorisinin amacı Velinin ve kadının haklarını korumak için olduğunu zikretmiştik. Bu kuralların içinde dindarlıkta denklik konusu dışında diğer şartlar tamamen dünyevi maslahatları korumak içindir.

Dünyanın bizi içine çekip boğmaya çalıştığı şu asırda nesep, mal, Servet gibi konuları fazlaca önemsememiz bizim aleyhimize olacaktır. Ölüm hayatın bir gerçeği ise bu tür dünyevi arzu ve istekleri nefsimizle savaşırcasına terk etmemiz hem dünya mutluluğu için hemde ahiret mutluluğu için en doğru tercih olacaktır.

Bu tür konularda fetva aramak yerine takvanın aranması bizim için daha hayırlı olacaktır.

Bize maddiyata önem verip maddiyatın içinde boğulmuş eşlerin yetiştireceği çocuklar değil Allah'ın ipine sımsıkı sarılmış ve kalplerinden dünya sevgisini çekip atmış eşlerin yetiştireceği çocuklar lazım.

Konuyla ilgili Bediüzzaman Said Nursi'nin şu sözleri dikkate şayandır;

“Şer’an koca kadınla küfüv (eşit) olmalı, yani birbirine münasip olmalı, bu küfüv ve denk olmak, en mühimi diyanet noktasındadır. Ne mutlu o kocaya ki, kadının diyanetlerine (dini yaşantısına) bakıp taklit eder, refikasını (eşini) hayat-ı ebediye de kaybetmemek için mütedeyyin olur. Bahtiyardır o kadın ki, kocasının diyanetine bakıp ‘Ebedi arkadaşımı kaybetmemeyim’ diye takvaya girer.”