Tuğrul Bey'in Kökeni ve Gençliği: Tuğrul Bey, Oğuzlar'ın Kınık boyuna mensup Selçuk Bey'in torunudur. Babası Mikail, gazâ akını sırasında şehit düşünce, dedesi Selçuk Bey'in yanında büyümüştür. Çocukluğu Seyhun boylarındaki Cend şehrinde geçmiştir.
Selçuklu İdaresine Geçişi: Tuğrul Bey, Selçukluların başına 1025 yılında babası Mikail'in ölümünden sonra geçti. Bu dönemde Gaznelilerin zulmünden kaçan Oğuzlar, Tuğrul Bey'in liderliğinde Horasan'a göç ettiler.
Bağımsızlık ve Fetihler: Tuğrul Bey, kardeşi Çağrı Bey ile birlikte Merv ve Nişabur kentlerini ele geçirerek Bağdat'a kadar uzanan fetihlere imza attı. 1038 yılında Nişabur'da kendini sultan ilan etti ve Gaznelilerle yapılan Dandanakan Savaşı'nı kazanarak Selçukluların üstünlüğünü sağladı.
Bağdat'ın Kurtuluşu: Tuğrul Bey, Abbâsî halifesi Kaim'in çağrısı üzerine Bağdat'a yönelerek Büveyhoğulları ile savaştı ve Bağdat'ı ele geçirdi. Halife Kaim, Tuğrul Bey'i Bağdat'ın koruyucusu olarak atadı.
Son Yılları ve Ölüm: Ancak Tuğrul Bey'in son yılları zorlu mücadelelere sahne oldu. Üvey kardeşi İbrahim Yınal'ın isyanı ve Basâsırı ayaklanması ile karşılaştı. Ancak 1060 yılında bu isyanları bastırdı ve Bağdat'ı tekrar ele geçirdi. Tuğrul Bey, 4 Eylül 1063 tarihinde İran'ın Rey kentinde vefat etti ve yerine yeğeni Alp Arslan geçti.
Tuğrul Bey'in hayatı, Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun temellerini atmış bir lider olarak tarihe geçmiştir. Onun liderliği ve başarıları, Selçuklu Devleti'nin yükselişini ve Bağdat'ın kurtuluşunu işaret eder.