Bitlis’e özgü geleneksel el sanatlarından biri olan harik ayakkabılar, neredeyse unutulmaya yüz tutmuş durumda. Ancak bu eşsiz el işçiliğini yaşatmak için 28 yıldır tek başına mücadele eden bir isim var: Haydar Yılmaz.
1997 yılında Bitlis İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Halk Eğitimi Merkezi tarafından açılan kursta harik yapımını öğrenen Yılmaz, 1998 yılından itibaren de usta öğretici olarak görev alıyor. O günden bu yana el emeğiyle, keçi kılı ve kendirden ürettiği harikleri hem üretiyor hem de tanıtmaya çalışıyor.
“Harik sadece bir ayakkabı değil, Bitlis’in kültürel hafızasıdır” diyen Yılmaz, bu ayakkabıların üretiminin tam 12 aşamadan oluştuğunu ve bir çiftin ortalama 4-5 gün sürdüğünü ifade ediyor. Her bir harikte yaklaşık 2 bin 500 dikiş bulunuyor.
Zorlu Sanat, Azalan İlgi
Yılmaz, yıllar boyunca birçok kursiyer yetiştirmesine rağmen mesleğin zorluğu ve pazardaki daralma nedeniyle gençlerin bu sanatı sürdürmek istemediğini dile getiriyor. Yine de yılmadan bu kültürel değeri ayakta tutmak için çalışıyor.
Harik ayakkabılar günümüzde daha çok halk oyunları ekipleri için ya da süs eşyası olarak kullanılıyor. Bu nedenle Yılmaz, mini boyutlarda dekoratif harik üretimine de ağırlık verdiğini belirtiyor.
Tanıtım Mücadelesi
Yılmaz, harik sanatını tanıtmak amacıyla yıllar içinde birçok fuar, sergi ve festivale katıldığını, Bitlis Tanıtım Günleri ve Geleneksel El Sanatları Fuarları gibi organizasyonlarda Bitlis’i temsil ettiğini söylüyor.
"Yaklaşık 28 yıldır bu sanatı yapıyorum. Kültür Turizm Müdürlüğü'nden 1997 yılında kursa başladım. Aldığım kurstan sonra 1998'den bu yana da usta yetiştiriyorum. Harik, keçi kılı ve kendirden oluşuyor. 12 aşamadan sonra yaklaşık 5 günde bir çift yapılabiliyor. Yöre halkının geçmiş yıllarda, uzun yıllar kullandığı harik, şu an genelde halk oyunlarına ekipleri ve süs amaçlı kullanılmaktadır. Harik sanatı maalesef ki diğer geleneksel sanatlar gibi kaybolmaya yüz tutan bir sanattır ve buna artı olarak da fazla tanınmamaktadır. Tanıtım amaçlı dönem dönem sergilerde, fuarlarda, festivallerde görev almaktayız. Bitlis Tanıtım Günleri adı altında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın düzenlediği geleneksel el sanatları, fuarları adı altında çeşitli yerlerde metropollerde katıldım. İnsanlara tanıtım yapmaya çalıştım. Amacım Bitlis'in bu sanatının kaybolmamasıdır. Bundan sonra bu sanatın kaybolmaması ve tanıtılması, ayrıca genç nesillere aktarılması çalışmalarım bu şekilde devam edecektir. Dönem dönem Kültür ve Turizm Müdürlüğünde, Halk Eğitimi Merkezinde kurslar açıyorum. Kursiyerler yetiştiriyorum. Yetiştirdiğim kursiyerlerim var fakat maalesef ki zor olmasından, pazar sorununun bulunmasından dolayı devam etmemektedirler. Devam etmelerini ve bu sanatın tanınması için elimden geleni yapmaya devam edeceğim" diyen Haydar Yılmaz, kültürel mirasın geleceğe taşınması adına çalışmalarını sürdüreceğini vurguluyor.
