Bitlis’in tarihi geçmişi hakkında sıkça sorulan "5 bin mi, yoksa 7 bin yıllık mı?" sorusuna yanıt, arkeolojik ve coğrafi bulgularla şekilleniyor. Kentin tarihi, Cilalı Taş Devri olarak da bilinen Neolitik Çağ’a kadar dayanmaktadır. Bu dönem, milattan önce 9 bin ila 3 bin yılları arasını kapsayan, insanlık tarihinin önemli evrelerinden biridir.
Bitlis sınırları içinde yer alan Süphan ve Nemrut dağlarındaki obsidyen (doğal cam) yatakları, bölgedeki insan yaşamının çok eski dönemlere uzandığını gösteriyor. Bu obsidyenlerin kesici ve kazıyıcı alet yapımında kullanıldığı; çevre yerleşim alanlarında da benzer buluntulara rastlandığı tespit edilmiştir.
Ayrıca Van Gölü’nün doğusundan başlayarak Van’daki Tilkitepe yerleşimi ile Diyarbakır’daki Neolitik yerleşim yeri Çayönü arasında uzanan antik ticaret yollarının Bitlis’ten geçtiği anlaşılmaktadır. Bu durum, Bitlis’in Neolitik dönemden bu yana bir yerleşim ve geçiş merkezi olduğunu kanıtlamaktadır.
Neolitik Çağ’ın M.Ö. 3 binlerde sona erdiği düşünülürse Bitlis’in en az 5 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu açıktır. Ancak eldeki veriler, bu sürenin 7 bin yılı da bulabileceğini göstermektedir.
